خدمات درمانی

امروزه اعتیاد و سوء مصرف مواد مخدر به عنوان یک مسأله ی اجتماعی مهم، در جهان مطرح است. بنابراین یک مددکار اجتماعی که متخصص در خدمات اعتیاد است در خط مقدم اپیدمی قرار خواهد گرفت. کمک به کسانی که با اختلال سوء مصرف مواد مواجه شده اند همه ی مهارت های مددکار اجتماعی را به چالش خواهد کشید.

بسیاری از کسانی که از مشکل اعتیاد رنج می برند علائم بیماری روانی را نشان می دهند، این افراد دارای تشخیص دوگانه هستند. برای اطمینان از اینکه آنها قادر به دستیابی و حفظ کیفیت بالاتری از زندگی هستند، نیاز به درمان ویژه ای دارند.

مددکاران اجتماعی اعتیاد؛ متخصص در کمک به مراجعان برای حل رفتارهای اعتیادآور مرتبط با مواد مخدر و سایر محرک هایی که منجر به عواقب ناگوار شده اند، هستند آنها به خانواده ی معتاد خدمات و مشاوره ارائه می دهند.

برنامه های درمان، مشاوره بیماران در جلسات خصوصی و گروهی و ارزیابی مراجعان را فراهم می کنند. وظایف یک مددکار اجتماعی اعتیاد ممکن است با موقعیت متفاوت باشد اما به عنوان عضو مهم یک تیم چند رشته ای از متخصصان؛ پزشکان، کارمندان خدمات انسانی و پرستاران که با یکدیگر همکاری می کنند تا برنامه های درمان مناسب برای مراجعان خود ارائه دهند، خدمت می کند.

توان بالینی مددکار اجتماعی و درک بیماری به عنوان یک مسئله ی اجتماعی به او این امکان را می دهد که مسیر درمان مناسب را برای تیم فراهم کند.

در حالی که اکثر افراد، مواد مخدر و الکل را به عنوان شایع ترین مواد اعتیادآور می شناسند. طیف وسیعی از موادمخدر و اعتیادهای رفتاری وجود دارد که توسط مددکاران اجتماعتی اعتیاد شناسایی شده و درمان می شوند برخی از داروها و فعالیت هایی که می توانند به وابستگی و رفتار اجباری منجر شوند، عبارتند از:

ـ الکل
ـ نیکوتین
ـ داروهای غیر قانونی
ـ داروهای تجویزی
ـ غذا
ـ قمار
ـ ارتباط جنسی

افراد وابسته به مواد مانند مواد مخدر یا الکل، اغلب عوارض جسمی قابل توجهی را از اعتیاد خود تجربه می کنند اما کسانی که اعتیادهای پیشرفته ی رفتاری دارند ممکن است نشانه های جسمی واضحی را نشان ندهند اما چالش های مرتبط با درمان آنها بدون پیچیدگی نیست.

مددکاران اجتماعی اعتیاد با آمیختن دانش اختلالات روحی و رفتاری، سوء مصرف مواد و وابستگی شیمیایی با تخصص در زمینه های ارزیابی، درمان و مداخلات درمانی، به افراد در غلبه بر اعتیادشان و بازگشت به زندگی طبیعی سالم کمک می کنند.

چرا به مددکار اجتماعی اعتیاد نیاز داریم؟

مانند بسیاری از مشکلات سلامت روانی دیگر، اعتیاد تبعیض آمیز نیست.

هر چند زمانی که بسیاری از مردم به اعتیاد فکر می کنند، تصاویری از محله های کم درآمد در ذهن تداعی می شوند، اما در واقع این مشکل می تواند هر کسی را تحت تأثیر قرار دهد.

اعتیاد نه تنها فرد معتاد، بلکه کسانی که در اطراف او قرار دارند را نیز تحت تاثیر قرار می دهد.

به نظر  می رسد انواع مختلفی از مشکلات، معتادان را در معرض خطر قرار می دهد.

به منظور رفع این مشکلات و جلوگیری از مشکلات آینده، معمولا باید معتادان از مددکاران اجتماعی اعتیاد و دیگر متخصصین مشابه درخواست کمک کنند.

تنها پس از درمان مناسب، اکثر معتادان شروع به رفتن به سوی بهبودی می کنند و از اثرات ویران کننده ی نابسامان خود دور می شوند.

در کنار روش‌های درمان از جمله سم‌زدایی اعتیاد و درمان‌ دارویی اعتیاد ، روانکاوی اعتیاد و درمان‌های روانشناختی نیز کمک بزرگی به درمان ، پیشگیری از عود و بازگشت وتوان بخشی معتادان می‌کنند. اجرای روان درمانی می‌تواند اثرات دارو درمانی را تقویت کند. مداخلات روانشناختی بخشی اجتناب ناپذیر از درمان وابستگی به مواد است. هدف از روان درمانی معتادان ، استفاده از اصول ، مفاهیم و یافته‌های روانشناسی در درمان وابستگان به مواد است. روان درمانی می‌تواند منجر به افزایش انگیزه ، حمایت اجتماعی ، یادگیری مهارت‌های ارتباطی و چگونگی مقابله با مشکلات ناشی از مصرف مواد شود. عامل مهم بازگشت به اعتیاد، بیشتر عامل روانی است تا جسمانی ، یعنی معتاد از نظر روانی به مصرف مجدد احساس نیاز می‌کند ، بنابراین در روان درمانی ، پیشگیری از عود یا بازگشت پدیده بسیار مهمی تلقی می‌شود. نخستین تبیین‌های مربوط به اعتیاد و روش درمان آن از سوی روانکاوان مطرح شد. به دنبال آن به تدریج دیدگاه‌های شناختی – رفتاری و رویکردهای منشعب از آن نیز به مسأله اعتیاد پرداختند‌.

از نظر روان درمانگران پیرو دیدگاه روانکاوی اعتیاد ، ریشه اعتیاد در تعارضات روانی است. اعتیاد نشانه‌ای از آشفتگی بنیادی ، عملکرد ناقص من ، نقصان در کارکرد عاطفی و روابط شیئی و در کل ناشی از مشکلات روانشناختی است و علامتی از مشکلات هیجانی اساسی می‌باشد. روانکاوان حل تعارضات روانی را در درمان مشکلات وابستگان به مواد مهم می‌دانند و معتقدند که با رفع این تعارضات اعتیاد به عنوان یک علامت ، برطرف خواهد شد. بر اساس رویکردهای جدیدتر روانکاوی، اعتیاد ناشی از نقص در کارکردهای دفاعی و انطباقی و روابط شیئی آشفته است و در این رویکردها درمانگر نقش یک معلم یا راهنما را دارد که بر آموزش وابستگان به مواد برای قطع وابستگی تأکید می‌کند.

کمپ ترک اعتیاد نشاط در شیراز با استفاده از تجربه متخصصان ترک اعتیاد، روانکاوی و درمان ذهنی اعتیاد را در برنامه ترک اعتیاد خود قرارداده است. بر اساس نظر ادوارد خانتزیان روانپزشک ، سوء مصرف مواد ناشی از تلاش فرد برای تقویت احساس ضعف خود و جبران عملکرد ناقص من است. بر این اساس هدف درمان ، کمک به بیمار جهت افزایش عملکرد من و رسیدن به بینش می‌باشد. خانتزیان پیشگیری از بازگشت و خودیاری را نیز از عناصر مهم درمان می‌داند. او برای درمان وابستگان به مواد گروه درمانی به شیوه روان پویایی را ابداع کرده است.

 

درمان‌ موفقیت‌آمیز مصرف‌ مواد در کمپ ترک اعتیاد نشاط شیراز ، تحت‌ تأثیر عوامل‌ متعددی قرار دارد نظیر نوع‌ ماده‌ مصرفی (حشیش‌، قرص‌های‌ اکس‌ و تریاک‌ و…)، روش‌ مصرف‌ مواد (خوراکی‌، تدخین‌، تزریق‌)، سابقه‌ و مدت‌ زمان‌ مصرف‌ مواد، انگیزه‌ فرد مصرف‌ کننده‌ برای درمان‌، ویژگی های شخصیتی فرد مصرف کننده‌، مهارت‌ و تجربه‌ درمانگر، بهره‌مندی فرد از حمایت‌های خانوادگی و اجتماعی. با این‌ حال‌، روش‌های درمان‌ سو مصرف‌ مواد شامل‌ درمان‌های دارویی و درمان‌های غیردارویی (روانشناختی /مشاوره‌ای) است‌. هدف‌ از درمان‌ دارویی، از بین‌ بردن‌ وابستگی جسمی به‌ مصرف‌ مواد مخدر است‌. در مقابل‌ هدف‌ از درمان‌های غیر دارویی، از بین‌ بردن‌ وابستگی روانی به‌ مصرف‌ مواد است‌. باید بدانیم‌ که‌ بعضی از مواد، وابستگی جسمانی قوی‌تری دارند و برخی دیگر وابستگی روانی. نکته مهم‌ آن‌ است‌ که‌ هر نوع‌ وابستگی در فرد مصرف‌ کننده مواد نوعی اجبار‌ برای‌ مصرف‌ مواد را به‌ وجود می‌آورند. متأسفانه‌ در بسیاری از مواقع‌ تصور بر این‌ است‌ که‌ رفع‌ وابستگی جسمی (سم‌زدایی) با درمان‌ اعتیاد یکسان‌ است‌، در حالی که‌ اگر وابستگی روانی درمان‌ نشده‌ باقی بماند احتمال‌ عود مصرف‌ مواد، بسیار زیاد است‌. در عین‌ حال‌ لازم‌ به‌ ذکر است‌ که‌ در بسیاری‌ از مواقع‌ فرد مصرف‌ کننده‌ مواد مبتلا به‌ یکی از انواع‌ اختلالات‌ روانی نیز می‌باشد (اختلالات‌ خلقی نظیر افسردگی، اختلالات‌ اضطرابی، اختلالات‌ انطباقی و…) و فرایند درمان‌، زمانی موفقیت‌آمیز خواهد بود که‌ اختلال‌ روانی (همراه‌ اعتیاد) فرد نیز مورد توجه‌ و درمان‌ قرار گیرد.
باید بدانیم‌ که‌ مناسب‌ترین‌ افراد برای‌ درمان‌ دارویی «اعتیاد»، روان پزشکان‌ (متخصصان‌ اعصاب‌ و روان‌) و یا پزشکان‌ عمومی هستند. البته‌ ضروری است‌ تا پزشکان‌ عمومی دوره‌های ویژه‌ درمان‌ دارویی «اعتیاد» را پشت‌ سر گذرانده‌ باشند.
مناسب‌ترین‌ افراد برای درمان‌های روان شناختی و مشاوره‌ای «اعتیاد»، روانشناسان‌ بالینی و مشاوران‌ با سابقه‌ فعالیت‌ و درمان‌ در این‌ حوزه‌ می باشند.

مرحله نخست درمان، سم‌زدایی و پایدارسازی در کمپ ترک اعتیاد در شیراز

سم‌زدایی فرآیندی است که در طی آن با مراقبت پزشکی و درمان دارویی به بیمار کمک می‎شود تا حداقل مشکلات جسمی و روانی را در هنگام ترک مواد تجربه کند و به کارکردی بهتر دست یابد.
سم‌زدایی به خودی خود باعث بهبود درازمدت نمی‌شود، بلکه باید به آن به عنوان مرحله آماده‌سازی بیمار برای تداوم درمان، حفظ وضعیت پاک بودن از مواد و تشویق به بازتوانی نگریست.
سم‌زدایی به روش های گوناگون انجام می‎گردد. مهم‌ترین این روش ها عبارتند از:
الف‌ – استفاده‌ از قرص‌های کلونیدین همراه با داروهایی مانند اگزازپام یا کلنازپام.
ب‌ – استفاده‌ از متادون‌ خوراکی.
ج‌ – استفاده‌ از داروی بوپرنورفین‌.
د – استفاده‌ از داروهای نالتروکسون‌ و نالوکسون‌.
ه- سم‌زُدایی فوق سریع‌ با استفاده‌ از بی‌هوشی‌ کامل‌.
باید در نظر داشت که مناسب‌‌‌ترین روش درمانی با در نظر گرفتن کم‎ترین عوارض جانبی نامطلوب و بیشترین احتمال موفقیت برای هر بیمار به شرایط خاص آن بیمار و تشخیص پزشک معالج بستگی دارد.
از درمان های طب جایگزین تنها روش درمانی طب سوزنی است که اثربخشی آن به لحاظ علمی نشان داده شده است.

شاخص‌های موفقیت مرحله سم‌زدایی و پایدارسازی

هدف اصلی در این مرحله، گذراندن بدون خطر علایم و نشانه های ناشی از ترک، دستیابی به پرهیز کامل و ایجاد انگیزه در بیمار برای ادامه درمان و ورود به مرحله پیشگیری از عود و بازتوانی است.