اعتیاد در افراد نوجوان و پیش از نوجوانی

چرا “بزرگسالی” زمانی مناسب برای پیشگیری از اعتیاد به مواد مخدر محسوب می شود؟

منظور از بزرگسالی، به نوعی رسیدن به سن ۱۵ سال به بالاست؛ سنی که قوه های تشخیص و تصمیم گیری در فرد و در مغز او کم کم تکامل می یابد و به اصطلاح فرد می تواند خوب و بد را از یکدیگر تشخیص دهد. تاکنون در مطالعاتِ صورت گرفته، این مساله بارها ثابت شده است که هرچه سن استعمال مواد مخدر پایین تر باشد، احتمال توسعه ی اعتیاد و بیشتر شدن آن هم افزایش می یابد. یعنی وقتی فردی در سن کم و بدون اطلاع و تشخیصِ ماهیتِ ماده ی مخدر، اقدام به سوء مصرف می کند، بیشتر از فردی در سن بالاتر در معرض توسعه ی اعتیاد قرار می گیرد.

مواد مخدر، مغز را دچار تغییر می کند و این می تواند منجر به اعتیاد و مشکلاتِ جدی به دنبال آن شود؛  به همین دلیل پیشگیری از استعمال مواد مخدر در سن پایین و همچنین جلوگیری از سوء مصرف الکل در همین سن می تواند تاثیر بسزایی در کاهش این خطرها داشته باشد. اگر ما بتوانیم نسل جوان را از استعمال مواد مخدر بازداریم، به نوعی اعتیاد را متوقف کرده ایم.

افراد در شرایط مختلفی که شرایط ریسک دار نامیده می شوند، در معرض مصرف مواد مخدر قرار می گیرند که برای هر سنی این شرایط متفاوت است. برای یک فرد بزرگسال این شرایط ریسک دار شامل طلاق و اخراج از محل کار یا از دست دادن کار می شود و می تواند فرد را به سمت مصرف مواد مخدر بکشاند. شرایط ریسک دار برای یک نوجوان شامل زمان تغییر مکانِ دبیرستان یا انتقال از مدرسه ی راهنمایی به دبیرستان است.

برای دوره ی پیش از بزرگسالی نیز این شرایط شامل دوره ی زمانی قبل از ورود به دبیرستان یا سال آخر دوره ی راهنمایی است که فرد با چالش های جدیدی در زمینه ی مسائل و شرایط اجتماعی مواجه می شود و این شرایط او را بنا به دلایلی بخصوص کنجکاوی به سمت اعتیاد و امتحان کردنِ مواد مخدر می کشاند. در این سن کودکان و افرادی که در معرض رسیدن به نوجوانی قرار گرفته اند به سمت سوء مصرف موادی مانند سیگار و الکل کشیده می شوند و پس از ورود به دوره ی دبیرستان و شرکت در مهمانی ها و فعالیت های اجتماعی که در آن دایره ی سنی افراد وسیع تر می شود؛ در معرض استعمال مواد مخدر گسترده تری چون ماریجوانا، شیشه و روان گردان ها قرار می گیرند.

برخی از رفتارها در سن نوجوانی و پیش از نوجوانی (پیش از بزرگسالی) از سوی افراد، طبیعی و نرمال محسوب می شود؛ به عنوان مثال تمایل آنها به امتحان کردن مسائل جدید یا ریسک طلب بودن آنها و اینکه با امتحان کردن چیز های خطرناک یا کارهای خطرناک به دنبال کسب لذت باشند. یا در نمونه ی بارز  دیگری ممکن است شاهد افرادی باشیم که به موجب قرار گرفتن در جمعی مصرف کننده که همه ی آنها دوست او هستند، او نیز بخواهد تجربه ی آنها را کسب کند و در تجربه ی آنها خود را شریک کند.

بعضی دیگر از افراد دچار این فریب می شوند که استعمال فلان ماده ی مخدر باعث می شود عملکرد آنها بهبود یافته یا می توانند با استعمال مواد مخدر در فلان مسابقات ورزشی، استفاده ی بیشتری از توانِ بدنی خود کنند؛ یا بسیارند افرادی که به بهانه ی کم شدنِ استرس شان فریب خورده و ماده ی روان گردان (مانند قرص اِکس) مصرف می کنند. همه ی موارد بالا نقطه ی شروع اعتیاد به واسطه ی نداشتن اطلاعات به اندازه ی کافی است که در اغلب نوجوانان یا افرادی در سنِ پیش از نوجوانی، شاهد آن هستیم.

در اولین اقدام به فرزندتان بیاموزید که استعمال این مواد مخدر از هر نوعی که باشد در اولین تاثیر خود قسمت های مختلف مغز مربوط به انگیزش، حافظه، یادگیری، قضاوت و کنترل رفتار را دستخوش تغییر می کند. همین تغییرات در این قسمت هایِ حیاتی از مغزِ فرد است که باعث می شود افرادی که در سن نوجوانی و جوانی اقدام به مصرف مواد مخدر و الکل می کنند، همواره دارای مشکلاتِ اجتماعی و خانوادگی بوده، در مدرسه با مشکلاتی چون عملکردِ ضعیفِ درسی گریبان گیر باشند و مشکلاتِ سلامتیِ زیادی نیز مانند مشکلاتِ سلامت روان داشته باشند.

گفتگو با فرزند نوجوان خود یا فرزندتان در سن پیش از نوجوانی، آن هم گفتگویی اثربخش و اصولی، می تواند از بسیاری از موارد پیش آمده در جامعه و آمار بالای اعتیادِ ناشی از استعمال مواد مخدر در سن پایین جلوگیری کند. اگر فرزند شما از همان سنین پایین نسبت به انواع مواد مخدر آگاه باشد، قطعا در صورتی که در شرایط مختلفِ مذکور هم قرار گیرد، بازهم تصمیم معقولانه ای می گیرد و به بهانه های نام برده شده مثل کنجاوی یا استرس، خود را در استعمال مواد مخدر غرق نمی کند.

آنچه بهترین کمک را به فرزند شما در عدم استعمال مواد می کند و به جامعه نیز در کاهش آمار اعتیاد و جرایدِ مربوط به آن کمک می کند، همین اطلاعات است؛ اطلاعاتی که بهترین شکل آن می تواند از سوی خانواده به فرزند تزریق شود؛ چون مدیریت شده است و می توان دائما آن را به روز کرد و فرزند را از هر اطلاعاتی که باید بداند، آگاه ساخت.